Zgodnie z art. 9 TUE i art. 20 TFUE obywatelem Unii jest każda osoba mająca obywatelstwo państwa członkowskiego. Narodowość jest określana zgodnie z prawem krajowym tego państwa. Obywatelstwo Unii ma charakter uzupełniający, ale nie zastępuje obywatelstwa krajowego. Obywatelstwo UE obejmuje szereg praw i obowiązków oprócz tych wynikających z obywatelstwa państwa członkowskiego.
Rozdział 5 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej dotyczy praw obywateli. Artykuły 39–46 tego rozdziału chronią następujące prawa:
prawo do głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego
prawo do głosowania i kandydowania w wyborach samorządowych
prawo do dobrej administracji
prawo dostępu do dokumentów
Europejski mediator
prawo do petycji
swoboda przemieszczania się i pobytu
ochrona dyplomatyczna i konsularna
prawo do głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego
prawo do głosowania i kandydowania w wyborach samorządowych
prawo do dobrej administracji
prawo dostępu do dokumentów
europejski rzecznik praw obywatelskich
prawo do petycji
swoboda przemieszczania się i pobytu
ochrona dyplomatyczna i konsularna
